Chuyện chưa biết về người lính đặc công Hải quân sống sót trở về từ nhà tù Côn Đảo

Mỗi khi nhắc đến nhà tù Côn Đảo hẳn trong mỗi chúng ta đều nghĩ về những hình ảnh như xiềng xích, gông cùm, chuồng cọp với hành động tra tấn dã man, tàn bạo của những lũ bán nước và cướp nước. Cho đến bây giờ mỗi khi nhắc lại quá khứ, dường như máu người cựu tù nhân lại sôi lên sùng sục và muốn xé xác lũ súc sinh kia ra thành trăm vạn mảnh cho hả giận. May mắn sống sót sau những trận cực hình nhưng lại trở về với thân hình tiều tụy, thương tật đầy mình, hai hàm răng chỉ còn lơ thơ mấy chiếc. Đó là câu chuyện về người lính đặc công Hải quân năm xưa Nguyễn Viết Vĩnh ở xã Cấp Tiến, huyện Tiên Lãng, tỉnh Hải Phòng.

Người lính già xuất sắc

Chúng tôi tìm về thôn Kinh Lương, mảnh đất nơi đã sinh ra người lính kiên cường bất khuất Nguyễn Viết Vĩnh để biết rằng ông còn may mắn sống sót trong cuộc đấu tranh sinh tử ấy. Sinh năm 1947, cũng như bao thanh niên trai tráng trong làng, tuổi mười tám đôi mươi Vĩnh xung phong lên đường nhập ngũ, tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.

Năm 1965, Vĩnh có mặt tại Bộ Tư lệnh Hải quân ở Ba Chẽ (Quảng Ninh), rồi sau đó được chuyển ra cảng Cái Bầu, Cát Bà và cuối cùng được điều động đến làm nhiệm vụ bảo vệ kho vũ khí phóng lôi của Hải quân Việt Nam tại cảng Vạn Hoa. Vốn thông minh và nhanh nhẹn, Nguyễn Viết Vĩnh được tin tưởng và giao cho nắm giữ chức kho thủ thực hiện nhiệm vụ chiến đấu chống lại sự oanh tạc của máy bay địch. Tại đây ông cùng đồng đội đã chiến đấu trên dưới 150 trận đánh, bảo vệ an toàn kho vũ khí quan trọng nhất để phục vụ cho quân đội ta.

Năm 1967, Nguyễn Viết Vĩnh được điều từ cảng Vạn Hoa về Quảng Yên (Quảng Ninh), tại đây anh được điều vào đơn vị đặc công 126 A của Hải quân nước ta. Và càng tự hào hơn khi người lính trẻ đã lập được chiến công lớn là tự tay mình bắt sống một tên giặc lái nhảy dù, ông nhận được huy hiệu của Bác trao tặng.

Kể về chiến công ấy, ông Vĩnh nhớ lại, trong một trận đánh máy bay địch, khi máy bay bốc cháy thì có một phi công Mỹ, cấp bậc thiếu tá nhảy dù xuống. Bằng sự anh dũng, quyết đoán Vĩnh đã cùng với một đồng chí nữa có tên "Hải đen" đã nhanh chóng quật ngã tên địch và bắt sống. Sau sự kiện ấy, Bác Hồ đến thăm Quân khu Đông Bắc nơi Vĩnh đóng quân và Vĩnh được Bác truy tặng huy hiệu bắt sống giặc Mỹ.
 

Ông Vĩnh và những huân chương của mình
 

Trong tâm trí người lính già hôm nay, buổi gặp gỡ ấy và những lời căn dặn của Bác vẫn còn khắc cốt ghi xương. Ông Vĩnh chậm rãi kể cho chúng tôi nghe về từng lời căn dặn khi được Bác vinh danh "Đây là chiến công của chú ở miền Bắc, chiến công chính của chú lại là ở miền Nam. Đó là chiến công thầm lặng trong việc thống nhất đất nước. Bác chúc chú mạnh khoẻ và lập được nhiều chiến công hơn nữa".

Sau sự kiện ấy, Nguyễn Viết Vĩnh được chuyển sang học chiến thuật để rồi sau đó mang trên mình trọng trách cao cả của người lính đặc công Hải quân. Vĩnh được học các chiến thuật của lính đặc công đánh thủy như bơi, lặn theo kiểu "thả cá chép", "đi ống" để giấu người khỏi mặt nước, lặn để mang mìn, bộc phá gắn vào tàu chở vũ khí của Mỹ.

Hoàn thành khóa huấn luyện, cuối năm 1967, Vĩnh được điều vào chiến trường miền Trung. Hành trang mà người lính trẻ mang theo là ý chí sục sôi căm thù đế quốc, lời động viên của Bác như tiếp thêm cho anh thực hiện nhiệm vụ cao cả để đổi lấy độc lập tự do cho đất nước. Nơi đầu tiên anh đến là Cửa Việt (Quảng Trị). Những ngày này Quảng Trị là chảo lửa ác liệt, sông Cửa Việt là con đường được địch sử dụng để có thể tiếp tế lương thực và đạn dược bởi đường hàng không bị quân ta đánh trả ác liệt.

Nhiệm vụ của Vĩnh cùng đồng đội chặn đánh tàu địch rồi cướp vũ khí, bom đạn chuyển ra chiến trường cho quân và dân ta. Cũng như những trận đánh trước, khi đã xác định được mục tiêu Vĩnh và đồng đội tiến hành lặn xuống để gắn mìn vào tàu, nhưng lần này địch phát hiện ra và chúng bắn đạn và rốc két dữ dội. Nhiều đồng đội đã hy sinh, riêng vĩnh thoát chết nhưng lại bị địch bắt. Ông Vĩnh nhớ lại, khi tỉnh dậy tôi đã thấy mình nằm gọn trong cũi sắt của địch tại nhà lao Non Nước của Mỹ ở Đà Nẵng. Đó là vào tháng 5 năm 1968.

Nỗi khiếp đảm cho những tên cai ngục

Tại nhà lao Non Nước, nơi đây chính là nơi giam giữ những người lính cách mạng hoạt động bị địch bắt vốn nổi tiếng bằng những hành động tra tấn. Ở đó có những tên cai ngục hay những tên giám thị trại giam hết sức ác ôn và sẵn sàng ra tay tàn độc với bất cứ một tù nhân nào vào đây, nhất là đối với những người như Vĩnh, người nắm giữ nhiều bí mật quân sự quan trọng.

Tại đây, Nguyễn Viết Vĩnh gặp gỡ 5 người lính cách mạng đã bị bắt trước đó và hiện đang bị giam. Khi nghe anh em kể về sự xuất hiện của một tên giám thị trại giam khét tiếng với "sở thích đặc biệt" là chuyên đánh người. Ông Vĩnh tâm sự: "Biết mình bị bắt vào đây thể nào cũng không thoát khỏi cái chết, nghĩ vậy nên trong đầu tôi lóe lên ý định táo bạo liều lĩnh là nhất định phải trừ khử tên giám thị khét tiếng này. Tôi đã bàn với 5 đồng chí khác nghĩ cách và lên kế hoạch tiêu diệt hắn".

Kế hoạch được thực hiện khi tên giám thị trại đi điểm danh, Vĩnh cùng 5 đồng chí tụ tập, trốn tại góc trại giam giả vờ chơi cờ tướng. Thấy vậy tên giám thị kia tức tốc dùng dùi cui và roi bằng đuôi cá đuối vụt tới tấp cho bõ cơn giận. Vĩnh đã cùng các đồng chí quây lại đánh chết tên giám thị. Sau khi tên cai ngục chết, anh cùng đồng đội bàn cách dùng cà mèn (tên gọi một dụng cụ đựng thức ăn cho tù nhân hồi đó) đào ngay dưới nền phòng giam của 6 anh em để chôn xác tên giám thị xuống đó.

Trước sự mất tích bí ẩn của tên giám thị, vị chỉ huy quân đội Mỹ đã nghi ngờ và cho quân lính tìm tòi, lục lọi khắp nơi nhưng vẫn không thấy. Sự việc bị phát hiện khi một tuần sau xác tên giám thị phân hủy và bốc mùi hôi thối. Chúng bắt cả 6 người đánh đập tra tấn dã man để khai ra ai là người đã giết tên giám thị. Nguyễn Viết Vĩnh đã đứng ra nhận mình là người thực hiện hành động đó.

Sợ đây là mối nguy hiểm và gây bất lợi về lâu dài nên Mỹ ngụy đã bắt ông Vĩnh cùng 5 đồng đội đó đày ra đảo Phú Quốc. Trong thời gian bị giam cầm ở Phú Quốc, chúng tiếp tục dùng mọi cực hình nhưng cũng không làm lung lay ý chí các chiến sỹ cách mạng.

Đến nhà tù Phú Quốc, chuồng cọp và đòn roi tra tấn là những đòn phủ đầu nhằm làm lung lay ý chí của những người yêu cách mạng, yêu tự do hòa bình. Giữa trời nắng đổ lửa Vĩnh và đồng đội của mình bị nhốt vào cuồng cọp ở ngoài trời, xung quanh giăng đầy dây thép gai, phía dưới là nền cát. Các tù nhân phải co cụm và thu mình lại, nghiêng người mới vừa đủ. Mỗi khi trở mình thì phải khéo léo bới từng vũng cát sâu để "dựa" một bên vai xuống đó cho đỡ mỏi, nếu không cẩn thận dây thép gai sẽ đâm vào da thịt. Rồi cả hình thức tra tấn dã man cũng được áp dụng như bỏ vào thùng phuy cho quân lính dùng búa đánh mạnh vào xung quanh để cho đầu óc những người lính cách mạng như muốn vỡ ra, phát điên vì điếng người.

Lũ kẻ thù độc ác cho rằng Vĩnh là kẻ chủ mưu, là "con cọp" đầu đàn vì vậy đã chấm và ghi vào sổ "Nam Tào" chờ ngày hành quyết. Như để cho hả giận, chúng đã nghĩ ra cách dùng dây điện bằng đồng buộc vào tai, rồi cài vào chân răng, khi không cài được chúng sẵn sàng dùng kìm bẻ đi một vài chiếc và quay điện. Người tù nhân ấy sống đi chết lại hàng chục lần, càng đau đớn hơn khi hàm răng dưới của Vĩnh đã bị rụng hết, mỗi khi trái gió trở trời thì đôi tai ông lại ù lên nghe như có tiếng máy bay đang gầm rú. Biết không thể lay chuyển được ý chí gang thép của người cộng sản, năm 1973 giặc Mỹ đành phải trả tự do cho anh và đồng đội bị giam cầm ngay bên bờ sông Thạch Hãn.

Trở về sau 41 năm là "liệt sỹ"

Trong thời gian bị bắt giam ở nhà tù Non Nước và chuyển ra đảo Phú Quốc thì những thông tin về Nguyễn Viết Vĩnh bặt vô âm tín. Đồng đội cứ nghĩ là anh đã hi sinh nên giấy báo tử được gửi về quê nhà. Lúc này ở quê nhà chỉ còn người cha già và người em trai là Nguyễn Thanh Viễn. Nén đau thương trong lòng và không nguôi ngoai ý chí phải trả thù cho anh trai, Viễn tình nguyện xung phong lên đường nhập ngũ chiến đấu ở biên giới phía Bắc và hi sinh trong chiến dịch Biên giới tại cánh đồng Chum Xiêng Khoảng của nước bạn Lào.

Cuối năm 1973, Vĩnh được Mỹ ngụy trả tự do và được đồng đội đưa về an dưỡng tại Nam Hà (ở Hà Nam bấy giờ). Trở về với thương tật mất 65 % sức khỏe, thông tin về người thân với Vĩnh cũng không có. Nghĩ vậy nên ông quyết định ở hẳn lại trại, thế rồi ông vẫn muốn về nơi đã sinh ra ông.

Trong dòng hồi tưởng của mình, bà Chiêm người vợ của ông Vĩnh tâm sự: Ngày ông ấy trở về gầy và đen lắm, đôi mắt lúc nào cũng nặng trĩu u buồn vì nghĩ mình chưa làm tròn chữ hiếu với gia đình, lại thương em trai hi sinh khi tuổi đời còn trẻ. Tôi cảm phục những hi sinh mất mát của ông ấy đã dành cho Tổ quốc và quê hương đất nước nên quyết định về làm vợ ông để gánh bớt mất mát đau thương.

Ông bà đến với nhau có được 3 mặt con, người con trai đầu tên là Nguyễn Quảng Trị, sinh năm 1974, rồi con thứ là Nguyễn Văn Biên sinh năm 1976 và con út là Nguyễn Văn Giới sinh 1978. Như hiểu được sự tò mò về tên những đứa con, ông Vĩnh giải thích: tên Biên, Giới là để nhớ tới người em đã hi sinh tại biên giới Việt Lào. Còn tên Quảng Trị là nơi ông xa nhà lần đầu tiên và tham gia chiến đấu.

Giờ đây người lính già năm xưa trông hom hem và ngày càng yếu sức, khắp mình lại đau nhức ê ẩm và tê buốt mà đó là hậu quả từ những lần tra tấn của địch cách đây mấy chục năm. Bà Chiêm bảo, cho đến hiện tại ông Vĩnh vẫn chưa được hưởng một chế độ nào ngoài số tiền mất 65% sức khỏe, số tiền ấy không đủ tiền thuốc thang mỗi khi trái gió trở trời